UVIÉU, 23 Oct. (EUROPA PRESS) -
El plenu de la Xunta Xeneral del Principáu aprobó esti miércoles, colos 26 votos de PSOE, Podemos y IX, una propuesta d'Izquierda Xunida pa reformar el reglamentu de la Cámara col propósitu de clarificar el derechu d'usu del asturianu nel parllamentu autonómicu.
La iniciativa surde depués de la torga a la conseyera de Cultura, Política Llinguística y Turismu, Berta Piñán, d'intervenir n'asturianu pa presentar el so proyectu de gobiernu en comisión parllamentaria, argumentando que'l so derechu d'usu nun taba amparáu pol reglamentu, porque namás facía referencia esplícita a los diputaos.
En concreto, el reglamentu vixente de la Xunta indica que "nel marcu de lo qu'afita l'Estatutu d'Autonomía y, nel so casu, pola llexislación que lo desenvuelva, los Diputaos van poder utilizar el bable nel exerciciu de les sos funciones parllamentaries".
La iniciativa d'IX propón que "nel marcu de lo qu'afita l'Estatutu d'Autonomía y, nel so casu, pola llexislación que lo desenvuelva, tanto los Diputaos nel exerciciu de les sos funciones parllamentaries como cualesquier otra persona que compareza énte la Cámara van poder utilizar el bable/asturianu".
Nesi sentíu, la portavoz d'IX, Ángela Vallina, argumentó la necesidá de mayor concreción nel testu reglamentariu, apelando al cumplimientu del Estatutu d'Autonomía y la Llei d'Usu y Promoción del Asturianu. "El nuestru estatutu establez verdaderos principios y regles de valor constitucional", apuntó na so intervención énte'l plenu que se reconoz l'asturianu como "llingua tradicional d'Asturies".
Por eso, Vallina dixo que'l debate d'esta sesión "nun va d'oficialidá" de la llingua, sinón del derechu de tolos asturianos, incluyíos los sos representantes institucionales, a emplear l'asturianu na Cámara.
Los diputaos, diz la portavoz d'IX, tienen "derechu a usalo y tamién a entendelo", recordando que l'asturianu ye comprensible "ensin dificultá pa cualquier diputáu medianamente alfabetizáu". Asina, alvirtió de que la so formación nun va "consentir" que, depués años d'usu avezáu del asturianu na Xunta, pretenden dende Vox, PP y Ciudadanos "recular nel usu oral y escritu" nel parllamentu.
Per otru llau, el diputáu de Vox, Ignacio Blanco, refugó la proposición d'IX afirmando que "la llingua materna de los asturianos ye l'español". Blanco, que se punxo una montera picona pa la so intervención ufiertando otra al presidente del Principáu, el socialista Adrián Barbón, negó tener "complexu d'inferioridá" por nun defender "el bable asturianu", al considerar que ye dalgo que "nunca existió".
"Ye una llingua que munchos nun sabemos nin tenemos interés en conocela", dixo Blanco sobre l'asturianu, añadiendo que "lo que se fala nos pueblos nun ye'l bable normalizáu de señoritos".
Dende Foru, el diputáu Pedro Leal llamentó que pretende "fabricase" nel parllamentu un debate que "nun existe na sociedá". "Los asturianos siempre caltuvimos esa convivencia normal cola nuestra llingua", dixo, refugando una iniciativa de reforma reglamentaria "inútil".
El parllamentariu de Podemos Rafael Palacios faló n'asturianu y calificó de "vergüenza" la torga d'espresase n'asturianu a la conseyera de Cultura, Política Llinguística y Turismu en sede parllamentaria. "Queremos una Xunta Xeneral qu'amplíe derechos, non que los recurtie", aseguró, añadiendo que nun se trata "d'imponer" sinón de que naide sía "discrimináu" por falar na so llingua propia, yá sía asturianu, gallego-asturianu o castellanu.
"Tán diciendo que somos ciudadanos de segunda o que la nuestra llingua ye de segunda", reprochó Palacios a los partíos contrarios a la propuesta, mentando al difuntu presidente de la Xunta de Galicia, Manuel Fraga (PP), como impulsor del gallegu.
Per otru llau, el diputáu de Ciudadanos Armando Fernández Bartolomé refirióse al informe de los servicios xurídicos pa señalar que la reforma "nun va solucionar" una situación nueva de conflictu de derechos porque, diz, va prevalecer el derechu de los diputaos a entender lo que s'espón na Cámara.
Por eso, la formación naranxa entiende que la iniciativa d'IX ye "interesada, partidaria y electoralista". "El mio grupu metió una iniciativa nesta cámara pa que, si de verdá quieren rexeneración, apúntense a una reforma integral de reglamentu", añadió Fernández Bartolomé.
El PP, al traviés del so portavoz axuntu Pablo González, criticó la iniciativa por "frentista", considerando que fai poco favor al asturianu y a los ciudadanos del Principáu. Trátase, pa los 'populares', d'una propuesta "inútil" que namás val pa "dixebrar" a la sociedá. Por eso, González encamentó a IX a retirar una iniciativa que nun va tener "nengún efectu prácticu".
P'acabar, la portavoz socialista, Dolores Carcedo, reseñó que dende 1997 nun hubo necesidá de facer cambiu dalgún nel reglamentu de la Cámara sobre l'usu del asturianu nel parllamentu autonómicu. Mesmo enantes d'esa fecha, diz, diputaos y conseyeros utilizaben l'asturianu y "toos" entendiéronlo ensin que "naide" protestara, "tampoco dende'l PP". Asina, recordó que los 'populares' gobernaben cuando s'aprobó la Llei d'Usu y Promoción.
Pa la portavoz socialista, "la novedá ye que daquién diga que nun entiende l'asturianu y non qu'una conseyera lo use". D'esta manera, reprochó a Vox que pretenda "engrescar l'ambiente" y facer "teatrinos", afeando a otres formaciones que faigan siguidismu del so "despreciu" a la cultura y la llingua asturiana.
"El reglamentu nun torga l'usu del bable. La práctica parllamentaria a lo llargo d'estos años desmiéntelo. Pero ye cierto que se xeneró una tracamundiu qu'esti cambiu pretende iguar", esplicó Carcedo, animando al PP a buscar consensu nel trámite d'enmiendes pa clarificar l'usu del asturianu na Xunta Xeneral.
